Móðurmálsdagur varpar ljós á teldutalu og teknmál
Finski rithøvundurin Antti Tuuri hevur sagt, at: „Á móðurmáli mínum kann eg siga tað, eg vil, men á øðrum málum einans tað, eg havi lært.” Hetta sigur ikki so lítið um týdningin í málinum. Málið er sjálvur lykilin, ið kann lata upp hugaheim okkara og samskifti okkara við onnur.
25. mars er føroyskur móðurmálsdagur og undir heitinum Føroyskt og talgildi heimurin í Norðurlandahúsinum, var hugaligt at vera við, tá ið m.a. føroyski parturin av ISLEX var latin upp fyri almenninginum og ókeypis orðabøkurnar á netinum til allan heimin vórðu fagnaðar.
Føroyska málið hevur síðani Venceslaus Ulricus Hammershaimb als ikki staðið í stað, men er heldur, kanska serliga seinastu árini, styrkt munandi.
Nýtsla av móðurmáli okkara er tó ikki bara at hoyra, tosa, skriva og lesa. Nakrir føroyingar eru blindir og aðrir eru deyvir, og júst her eru eisini avbjóðingar í móðurmálinum. Tí var áhugavert og viðurkennandi, at bæði føroyska teldurtalan og teknmálið var á skránni móðurmálsdagin.
Minsta mál við teldutalu
Nakrir føroyingar eru blindir, og hesir fegnast almikið um føroysku teldutaluna. Teldutala er amboðið, sum kann lesa tekst upp á telduni t.d. á heimasíðum og ymiskum portalum.
Teldutala er ikki nakað nýtt, tí føroyingar hava í fleiri ár nýtt útlendska teldutalu. Avbjóðingin var tó altíð, at torført var hjá útlendsku teldutaluni at tosa gott føroyskt mál. Tí varð farið at gera føroyska teldutalu, og harvið at læra eina teldu at tosa føroyskt.
Við tíðini komu nýggjar avbjóðingar eitt nú við appum og teldlum, og teldutalan var tá ikki longur nøktandi. Tí varð aftur farið til verka at gera nýggja føroyska teldutalu, eina kvinnurødd og eina mannfólkarødd, sum varð liðug í 2013, og røddirnar kallaðar Hanus og Hanna. Hesi eru sjálvandi einki í sjálvum sær, tí tey lesa bara tað, sum skrivað er.
Arbeiðið hevur verið drúgt, segði Karin Kass, leiðari á Sjóndeplinum, men við bæði trúgv og vón og aftur at teimum stóran kærleika til føroyska málið varð komið á mál. Vit kunnu nú breggja okkum av at vera minsta mál við teldutalu.
Nýggja tøknin er ein fongur, sum eisini nýggja appin Voice Dream Reader er gott dømi um, har ein síða skjótt og lætt kann verður skannað inn og síðani lisin upp.
Teknmál sum móðurmál
Fyri aðrar føroyingar er teknmál móðurmál, og kunnu vit tí siga, at vit í Føroyum hava tvey móðurmál. Teknmál er tó enn ikki góðkent sum móðurmál, hóast víst varð á, at teknmálið avgjørt eigur ta tign at vera javnsett føroyskum.
Teknmálstulkarnir, Edny Poulsen og Eyðgunn Hansen, løgdu fram verkætlanina SignWiki Føroyar, sum liggur á netinum sum fo.signwiki.org. Hetta er ein føroysk teknmálsorðabók, sum er ein partur av norðurlendskari verkætlan, ið er stuðlað av Nordplus. Endamálið er í fyrsta umfari at savna tekn og geva fólki lætta atgongd til at læra føroyskt teknmál, síðani er ætlanin at víðka um orðabókina við undirvísingartilfari, spølum, greinum og øðrum viðkomandi tilfari.
Á síðuni eru upptøkur av, hvussu orð verða søgd á teknmáli og ein rødd, sum sigur orðini. Eisini vísir orðabókin á mállæruna í teknmáli, hvar á kroppinum ymisku teknini verða gjørd, hondstøðuna, orðaflokkar og ein mynd er eisini, ið ger tað lættari at skilja ávísa teknið.
Arbeitt verður við at leggja SignWiki Føroyar á Sprotan, so teknmálsorðabókin kann verða nýtt eins og hinar orðabøkurnar á netinum.
Fjølbroyttir føroyingar við fjøltáttaðum máli
Móðurmálsdagurin 25. mars gav mær veruliga orsøk at meta høgt tað megnar arbeiðið, sum lagt verður í føroyska málið fyri allar føroyingar. Ymiskleiki krevur ofta nógv, men tá ið fólk bjóða ymiskleikanum av og fáa úrslit, vit als ikki kundu hugsað okkum at verið fyri uttan, eiga vit at vera takksom fyri slóðbrótarar.
Vit eiga óivað eisini við hesum í huga at síggja hvønn dag sum móðurmálsdag, har vit menna málið í síni heild og geva hvør øðrum ymiskliga atkomu til málið, sum í víðastu merking fevnir bæði um samleika og mentan okkara, og sum gevur hugsanum og dreymum okkara lív.
No comments:
Post a Comment